A Mindful Minute: Παρατηρώντας το τρένο αγχωτικών σκέψεων

Τα παιδιά έχουν αγχωτικές σκέψεις συχνά...

«Θα αποτύχω στα μαθηματικά και δε θα περάσω σε πανεπιστήμιο»

«Δεν τα πηγαίνω καθόλου καλά σε αυτή την ομιλία, και το ξέρουν όλοι»

«Και αν δεν μου ζητήσουν να βγω μαζί τους; Θα είμαι ταπεινωμένη για την υπόλοιπη μου ζωή»

Έρευνες δείχνουν ότι οι αγχωτικές σκέψεις είναι συνήθως υπερβολικές, προκατειλημμένες ή απλά λάθος. Παρόλα αυτά, οι σκέψεις μας έχουν δύναμη. Γιατί; Επειδή οι σκέψεις επηρεάζουν τα συναισθήματα και συμπεριφορές μας.

Μια απλή σκέψη που περνά από το μυαλό ενός παιδιού μπορεί να προκαλέσει συναισθήματα φόβου, ανησυχίας ή λύπης. Μπορεί ως αποτέλεσμα να τους οδηγήσει να είναι κατσουφιασμένοι, να αποσυρθούν, ή και να δείξουν προκλητικές ή μη-αποδεχτές συμπεριφορές. Σκέψου την παρακάτω εξίσωση ως επεξήγηση αυτής της παραγράφου.

Σκέψεις → Συναισθήματα → Συμπεριφορά

Παράδειγμα:

«Κανένας δε με συμπαθεί από την τάξη μου» → Λύπη και ντροπή → Αποφυγή σχολείου

Οι αγχωτικές σκέψεις μπορούν επίσης να γίνουν συνήθεια, και να γείρουν το παιδί προς μια καθοδική πορεία αρνητικότητας.

Άραγε μπορούμε να μάθουμε στα παιδιά μας να πάρουν μερική από αυτή τη δύναμη πίσω; Αν μπορούσαμε να τους μάθουμε να διαλέγουν ποιες σκέψεις να «ακούν»; Μπορούμε το πρώτο βήμα είναι να εστιάσουμε στην παρατήρηση σκέψεων.

Ποια η χρησιμότητα της ενσυνειδητότητας;

Προς το τέλος της δεκαετίας του 1970, ο αναπτυξιακός ψυχολόγος John Flavell παρουσίασε την ιδέα ότι οι ανθρώποι μπορούν να έχουν επίγνωση της ικανότητας τους να σκέφτονται. Αυτό αναφέρεται στην ικανότητα μας να σκεφτόμαστε για τις σκέψεις μας.

Έχουμε την ικανότητα να απελευθερώνουμε τον εαυτό μας από τις σκέψεις μας, με τη χρήση διαλογισμού ενσυνειδητότητας. Η ενσυνειδητότητα είναι μια νοητική πράξη όπου παραμένουμε παρόν στη στιγμή χωρίς να επικρίνουμε την κατάσταση. Ο πυρήνας αυτής της ιδέας αναφέρεται στο ότι δεν είσαι οι σκέψεις σου.

Στόχος για τα παιδιά μας, λοιπόν, είναι να μάθουν να παρατηρούν τις σκέψεις τους ως κάτι ξεχωριστό από τους ίδιους. Υιοθετώντας αυτό τον τρόπο σκέψης, είναι πλέον ευκολότερο να αναγνωρίσουμε ότι οι σκέψεις μας είναι προσωρινές, και έχουμε την επιλογή αν θα αντιδράσουμε ανάλογα με τις σκέψεις μας.  

Έρευνες δείχνουν ότι η εξάσκηση ενσυνειδητότητας έχει απίστευτα οφέλη για τα παιδιά. Παρακάτω ακολουθούν μερικά από τα αποτελέσματα:

·         Μαθαίνοντας πρακτικές ενσυνειδητότητας οδηγεί σε καλύτερη ευημερία και λιγότερο άγχος

·         Η ενσυνειδητότητα βελτιώνει την ανθεκτικότητα ενός ατόμου, βοηθώντας την ικανότητα του να μπορεί να αντιστέκεται τις προκλήσεις

·         Τα παιδιά απολαμβάνουν να μαθαίνουν ασκήσεις ενσυνειδητότητας – μια έρευνα έδειξε ότι 74% των παιδιών θα συνέχιζαν να εφαρμόζουν και εξασκούν ενσυνειδητότητα μέχρι και όταν η εκπαίδευση τους έχει τελειώσει.

Πως εξασκείς την παρατήρηση των σκέψεων σου;

Η ιδέα των παιδιών να απομακρύνονται από τις σκέψεις τους μπορεί να φαίνεται πολύπλοκη, αλλά ας μην υποτιμούμε τα παιδιά μας. Είναι εντυπωσιακά, εκλεπτυσμένα και έχουν απίστευτη επίγνωση του εαυτού τους. Είναι πλέον δική μας ευθύνη να αξιοποιήσουμε αυτή την επίγνωση και αγάπη προς τη δημιουργικότητα τους, για να δημιουργήσουμε ενδιαφέρον και σχετικά μαθήματα. Με άλλα λόγια, χρησιμοποιήστε λεξιλόγιο που έχει νόημα και είναι διασκεδαστικό!

Μπορείτε να εφαρμόσετε αυτή την άσκηση Train of Thoughts

1.      Μάθε στο παιδί σου ότι οι σκέψεις είναι σαν ένα τρένο που πηγαινοέρχεται σε ένα γεμάτο σταθμό. Εξήγησε ότι έχουν την επιλογή απλά να στέκονται στην αποβάθρα και να βλέπουν τα τρένα καθώς περνούν. Ως εξάσκηση, ρώτα το παιδί σου να σκεφτεί μια συχνή ή επαναλαμβανόμενη αγχωτική σκέψη. Τώρα, ζήτησε του να φανταστεί ότι το τρένο (η σκέψη) έρχεται στο σταθμό.

2.      Εξηγήστε ότι όταν το τρένο (η σκέψη) φτάνει, μερικές φορές μόνο περνά χωρίς να σταματά, και άλλες φορές μένεις στο σταθμό για λίγη ώρα. Όταν το τρένο (η σκέψη) μένει στον σταθμό για ώρα, ή παραμένει στο μυαλό μας, μπορεί να οδηγήσει σε διάφορα συναισθήματα. Είναι εντάξει να νιώθουμε αυτά τα συναισθήματα. Αυτή συνήθως είναι κατάλληλη στιγμή να πάρετε μερικές βαθιές ανάσες. Εστιαστείτε στην αναπνοή και όχι στο τρένο, επειδή σύντομα τρένο θα έχει φύγει.

3.      Ζήτα από το παιδί σου να «παρατηρήσει» το τρένο καθώς φεύγει. Εξήγησε ότι σαν και το τρένο, οι σκέψεις μας προχωρούν, απομακρύνονται, και εμείς μένουμε πίσω.

Αυτή η απλή άσκηση μπορεί να μάθει στα παιδιά μας ότι δε χρειάζεται να αντιδρούμε στην κάθε μας σκέψη. Μπορούμε απλά να τις παρατηρούμε. Έτσι, στόχος δεν είναι να αλλάξουμε τις σκέψεις μας, αλλά να αλλάξουμε τη σχέση μας μαζί τους.