4 Jedi κόλπα Mind(fulness) που βοηθούν το αγχώδης παιδί

“The Force is what gives a Jedi his power,” μάθαμε από τον Obi-Wan Kenobi προς τον Luke Skywalker. “It’s an energy field created by all living things. It surrounds us and penetrates us. It binds the galaxy together.” -  Η Δύναμη είναι αυτό που δίνει στον Jedi τις δυνάμεις του. Είναι ένα πεδίο ενέργειας που δημιουργείται από όλους τους ζωντανούς οργανισμούς. Είναι αυτό που δένει όλο τον γαλαξία μαζί.

Αρκετοί μεγαλώσαμε με τις ταινίες Star Wars, παίζοντας με φιγούρες του Luke Skywalker και Darth Vader. Ευχόμασταν και προσποιόμασταν ότι και εμείς ήμασταν Jedi Knights. Πόσοι από εμάς στραφήκαμε στο Force – στην Δύναμη – όταν πραγματικά την χρειαστήκαμε, ειδικά στο σχολείο! Κοινωνικός εκφοβισμός, μαθησιακές προκλήσεις, πίεση από τους γονείς μας και με το κερασάκι στην τούρτα τις ορμόνες της εφηβείας, ήταν όλοι παράγοντες που φαίνονταν να είναι ενάντια μας. Πόσο μάλλον για αυτούς από εμάς που έχουμε και το τέρας του άγχους να διαπεράσουμε. Οι μικρότερες προκλήσεις μπορούν να πυροδοτήσουν εσωτερικές πυροθύελλες σκέψεων που εκδηλώνονται μέσω πονόκοιλους, κλάματα, πονοκεφάλους και συχνά δυσκολία στην αναπνοή.

Οι γονείς εγγενώς προσπαθούν να μας σώσουν από τον πανικό με συνεχής ενδείξεις αγάπης και καθησυχασμού, αλλά τις πλείστες φορές μάταια. Όσο μεγαλώνουν τα παιδιά, έτσι και η περιπλοκότητα των συναισθημάτων τους – όπως η ανημπορία ή αίσθηση ανικανότητας.

Χωρίς να θέλουμε τους γονείς μας (ή εμάς) να υποφέρουμε, μερικοί στρεφόμαστε στους ήρωες μας για βοήθεια. Τι θα έκανε ένας Jedi σε αυτές τις περιπτώσεις; Η απάντηση είναι ξεκάθαρη: θα χρησιμοποιούσε τη Δύναμη (the Force) για να δημιουργήσει ένα προστατευτικό πεδίο. Ένα αδιαπέραστο συναισθηματικό πεδίο! Και εγώ είχα στραφεί στη Δύναμη ως παιδί. Αν ένιωθα άγχος για μια εξέταση, έσπρωχνα την ανησυχία τόσο βαθιά μέσα μου, που δεν μπορούσα να τη νιώσω. Αν δεν μου ζητούσαν οι φίλοι μου να βγω μαζί τους, δεν με πλήγωνε αφού αναπηδούσε το συναίσθημα από το πεδίο μου και δεν ένιωθα τίποτα. Μέχρι το λύκειο, είχα τελειοποιήσει την πρακτική και μεταμορφώθηκα σε μια απίστευτη ατσαλένια συναισθηματική ασπίδα προστασίας. Αν με ρωτούσαν οι γονείς μου πως ήμουν, θα έλεγα «Μια χαρά, τίποτα νέο».

Πίστευα τα λόγια μου, μέχρι που το πλάνο μου άρχισε να αυτοκαταστρέφεται.

Αντί να χρησιμοποιώ τη Δύναμη, ήμουν απαθής σε αυτή, ειδικά στην σκοτεινή πλευρά. Αφήνοντας τον εαυτό μου να είμαι απαθής στα σκοτεινά μου συναισθήματα, είχε απρόβλεπτες συνέπειες … μου δημιούργησε μια απάθεια και στα φωτεινά μου συναισθήματα. Έρευνες επιβεβαιώνουν ότι συνθλίβοντας το άγχος, τη λύπη, το θυμό και το φόβο, επίσης σβήνουμε και τη χαρά, την ευγνωμοσύνη, το νόημα και την αίσθηση αποφασιστικότητας ή σκοπού. Επιλέγοντας να μη νιώθουμε, μετατρεπόμαστε σε αληθινά ρομπότ με ωρολογιακή βόμβα μέσα μας.

Όταν αυτή η βόμβα έχει εκραγεί, συνήθως χρόνια ή και δεκαετίες μετά, το αποτέλεσμα είναι η απελευθέρωση όλων των κρίσεων πανικού, άγχους και φόβου που νομίζαμε ότι μηδενίζαμε χρόνια πριν.

Η χρήση της Δύναμης μπορεί όμως να χρησιμοποιηθεί αλλιώς – με πιο αποτελεσματικό και πραγματικά βοηθητικό τρόπο, με την πιθανότητα ριζικής αλλαγής της ζωής μας. Μαθαίνοντας να επικεντρωνόμαστε προς τα μέσα, όλα μας τα συναισθήματα – τα φωτεινά και τα σκοτεινά – έρχονται στην επιφάνεια χωρίς να κρίνονται. Με αυτό τον τρόπο ανακαλύπτουμε το πραγματικό μυστικό των Jedi: την ενσυνειδητότητα.

Ο Luke Skywalker είναι πηγή έμπνευσης για δύναμη, ένας φύλακας ειρήνης και δικαιοσύνης, όχι όμως επειδή πάντα νιώθει καλά και χαρούμενος. Όπως όλοι μας, ο Luke Skywalker βιώνει φόβο, θυμό, άγχος, και στιγμές μίσους. Έστω και αν αυτά τα συναισθήματα μπορούν να είναι συντριπτικά, μέσω από την Jedi εκπαίδευση του, μαθαίνει να βιώνει τη δυσφορία. Αφήνει τα συναισθήματα του να έρθουν στην επιφάνεια, και να περάσουν. Εξασκώντας ενσυνειδητότητα, τα συναισθήματα του Luke χάνουν τον ορισμό τους. Αντί «σκοτεινά» και «φωτεινά», ή «καλά» και «κακά», τα συναισθήματα απλά μετατρέπονται στον προοριζόμενο σκοπό τους: εργαλεία επικοινωνίας.

Όταν ο Luke φτάνει στην τελική μάχη με τον πατέρα του, τον Darth Vader, έχει πλέον τελειοποιήσει την τέχνη της ενσυνειδητότητας. Όταν εμφανίζεται το συναίσθημα του θυμού ή άγχους, ο Luke κλείνει τα μάτια του, βιώνει το συναίσθημα, το αφήνει να έρθει στην επιφάνεια, ακούει το μήνυμα που φέρνει και αποφασίζει πως να συνεχίσει με βάση αυτές τις πληροφορίες.

Παρακάτω σας δίνω μερικά πιο αποτελεσματικά μαθήματα των Jedi για τα παιδιά σας. Αν στο σπίτι έχετε ένα αγχώδης παιδί, ειδικά αν είναι και λάτρης των Star Wars, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αυτές τις τεχνικές.  

4 Jedi κόλπα Mind(fulness) που βοηθούν το αγχώδης παιδί

1. Προσδιορίστε τη «Δύναμη»

Στις ταινίες Star Wars, γίνεται ξεκάθαρο από την αρχή ότι η Δύναμη είναι μια φανταστική σούπερ-ενέργεια που όλοι θέλουν να κατέχουν. Αλλά τι είναι πραγματικά η Δύναμη; Όταν δουλεύω με παιδιά, τους δίνω τη δική μου εξήγηση. Τη Δύναμη την παίρνουμε από κάθε συναίσθημα, έστω κι αν έρχεται από τη φωτεινή ή σκοτεινή πλευρά. Από το συναίσθημα της αγάπης, χαράς και έκπληξης, μέχρι και θυμό, λύπη ή άγχος – κανένα συναίσθημα δεν είναι «καλό» ή «κακό». Αυτά τα συναισθήματα είναι μόνο αγγελιοφόροι, και αποκλειστικά μέρος της Δύναμης.

Με απλά λόγια, Η Δύναμη = Η Δύναμη των Συναισθημάτων

Προσπάθησε αυτό: Ρώτα το παιδί σου αν θέλει να εκπαιδευτεί στην πρακτική των Jedi. Πες στον γιο ή κόρη σου ότι η αποστολή του είναι να αποκωδικοποιήσει τα μυστικά μηνύματα που του στέλνει η Δύναμη (π.χ. τις αγχωτικές σκέψεις, τα θυμωμένα συναισθήματα).

2. Χαιρετίστε την Σκοτεινή Πλευρά

Αν το παιδί σου νιώθει άγχος, ο τρόπος να ξεπεράσει τη δυσφορία είναι μέσα από αυτή. Μάθε στο παιδί σου να μην αρνείται, αποφεύγει ή συνθλίβει τα συναισθήματα του. Ας μη ξεχνάμε ότι η μακροπρόθεσμη αποφυγή των συναισθημάτων μπορεί να δώσει έναυσμα στην κατάθλιψη, άγχος και κατάχρηση ουσιών στην εφηβεία ή ενηλικίωση. Όταν επιλέγουμε να μην αντιμετωπίσουμε το άγχος μας, παραμένουμε σαν τον Darth Vader, σκλαβωμένοι από τον πόνο μας.

Αντί την αποφυγή, μια εναλλακτική επιλογή είναι η αναγνώριση. Καταλαβαίνω ότι δεν είναι εύκολη επιλογή να βοηθήσεις το παιδί σου να αναγνωρίσει τα αγχωτικά συναισθήματα αντί να τα κλείσεις μακριά. Μερικές φορές είναι πιο εύκολο απλά να πεις «Μην ανησυχείς τόσο πολύ. Δείξε μου εμπιστοσύνη, όλα θα πάνε καλά».

Μερικές φορές, γονείς δεν έχουν το συναισθηματικό εύρος να στηρίξουν το χρόνιο ή μακροπρόθεσμο άγχος του παιδιού τους, ειδικά όταν βλέπουν ότι η αγάπη και καθησύχαση τους δεν έχουν θετικά αποτελέσματα. Το άγχος είναι συνήθως μεγάλο συναίσθημα που μπορεί να είναι άβολο για όλη την οικογένεια.

Ο γονιός ενός αγχώδης παιδιού αναζητά εσωτερική γαλήνη περισσότερο από οτιδήποτε άλλο. Δουλεύοντας προς αυτό το στόχο, η αναγνώριση είναι ένα απαραίτητο εφόδιο.

Προσπάθησε αυτό: Την επόμενη φορά που το παιδί σου βιώνει άγχος, θύμισε το ότι είναι Jedi, και ότι οι Jedi αναγνωρίζουν τη Δύναμη (ένα συναίσθημα) όταν την νιώθουν. Μπορούν να χαιρετίσουν το άγχος και να πουν «Γεια σου άγχος. Βλέπω ότι επέστρεψες. Είμαι ένας/μια Jedi. Καταλαβαίνω ότι προσπαθείς να μου πεις κάτι».

3. Αποδεχτείτε τη Σκοτεινή Πλευρά

Η αποδοχή της σκοτεινής πλευράς χρειάζεται εξάσκηση, αφού στην αρχή μπορεί να φαίνεται χαοτική και άβολη. Η αποδοχή σημαίνει ότι δίνεις στο παιδί σου το χώρο να βιώσει σωματικά που ακριβώς η Δύναμη ή το άγχος πλέει μέσα του. Αφήνοντας τη δυσφορία να περάσει, μας φέρνει ένα βήμα πιο κοντά στην αποκωδικοποίηση του συναισθήματος – αναγνωρίζοντας το μήνυμα που προσπαθεί να μας μεταδώσει.

Το άγχος βιώνεται συχνά στο στομάχι, στήθος και λαιμό. Παίρνοντας βαθιές αναπνοές και οραματίζοντας γαλήνη, μπορεί να ηρεμίσει το νευρικό σύστημα, ενεργοποιώντας το πιο λογικό μέρος του μυαλού.

Προσπάθησε αυτό: Ο Obi-Wan εκπαιδεύει τον Luke Skywalker να κλείνει τα μάτια του και να τεντωθεί με τα συναισθήματα του. Ο Yoda λέει «Άφησε τη Δύναμη να ρέει μέσα σου». Όταν η κόρη ή ο γιος σου αγχώνονται, ζήτα τους να κλείσουν τα μάτια τους και να αναγνωρίσουν που στο σώμα τους εμφανίζεται το άγχος ή η Δύναμη.

Έπειτα ζήτα από το παιδί σου να αναπνεύσει στο χώρο στο σώμα του που νιώθει τη Δύναμη. Καθώς παίρνει τη βαθιά αναπνοή, ζήτα του να φανταστεί πως φαίνεται η Δύναμη οπτικά. Τι χρώμα είναι; Τι υφή έχει; Μπορεί να φαίνεται σαν ένα σκοτεινό σύννεφο. Όταν έχει μια οπτική εικόνα, ζήτα του να εκπνεύσει τη Δύναμη προς τα έξω.

Για να στηρίξεις το παιδί σου σε αυτή τη διαδικασία, μπορείς να χρησιμοποιήσεις τις φράσεις «Είμαι εδώ, και είσαι ασφαλής, νεαρέ/νεαρή μου Jedi. Αυτό το συναίσθημα θα περάσει».

4. Άφησε το φωτόσπαθο (light saber) σου κάτω

Το εύρος των συναισθημάτων μας (φωτεινά και σκοτεινά) δημιουργούν τη συναισθηματική μας επίγνωση, δίνοντας περισσότερη ενέργεια στη Δύναμη. Μέσα στην επίγνωση αυτή, υπάρχουν κωδικοποιημένα μηνύματα. Το πρόβλημα είναι ότι συνήθως χάνουμε την επικοινωνία με τα συναισθήματα μας, επειδή είμαστε απασχολημένοι να αντιδρούμε σε αυτά. Οι γρήγορες αντιδράσεις καλύπτουν τα μηνύματα.

Ο Darth Vader προσπαθεί να προκαλέσει αυτή την αντίδραση στον Luke Skywalker. Του λέει «Έχεις μια δίδυμη αδελφή; Αν δεν έρθεις εσύ στην σκοτεινή πλευρά, αυτή μπορεί να έρθει». Ο Luke νιώθει έντονο θυμό. Έστω και σαν εκπαιδευμένος Jedi, δεν σταματά για να αναγνωρίσει ή αποδεχθεί το θυμό του. Αντί αυτό, αντιδρά αμέσως και αγωνίζεται με τον πατέρα του.

Όταν έχει πλέον ανακτήσει την αυτοσυγκράτηση του, συνειδητοποιεί ότι ο θυμός του του στέλνει το μήνυμα ότι αγαπά και θέλει να προστατεύσει την οικογένεια του, συμπεριλαμβανομένου και τον πατέρα του. Ο Luke τότε αποφασίζει ότι ο καλύτερος τρόπος να διδάξει στον πατέρα του για την φωτεινή πλευρά, είναι να του δείξει συμπόνια. Έτσι, κλείνει το φωτόσπαθο (light saber) του και το πετά στο πλάι.

Το τελευταίο του βήμα μπορεί να σου φαίνεται υπερβολικά εσωτεριστικό για να το κατανοήσει ένα παιδί μικρής ηλικίας. Από μικρή ηλικία, όμως, τα παιδιά είναι απίστευτα εκλεπτυσμένα. Αν επικοινωνήσουμε μαζί τους χρησιμοποιώντας τη γλώσσα τους, το καταλαβαίνουν.

Προσπάθησε αυτό: Ας μάθουμε στα παιδιά μας ότι το άγχος προσπαθεί να τους στείλει ένα μήνυμα, αλλά το μήνυμα αυτό είναι κωδικοποιημένο. Ως ένας/μια Jedi, ο τρόπος να λάβει το μυστικό μήνυμα είναι να αναγνωρίσει όταν νιώθει άγχος. Αυτό σημαίνει ότι καταλαβαίνουμε ότι το άγχος έχει ένα σκοπό, το αναγνωρίζουμε, το αποδεχόμαστε, και παίρνουμε μια λογική απόφαση πως να συνεχίσουμε.

Στην αποστολή μας προς την εκπαίδευση της επόμενης γενιάς Jedi,

- may the Force be with us all -